برگرفته از کتاب کلیدهای رفتار با کودک دوساله

از زمانی که نوزادی به دنیا می آید، الگو های رفتاری خاصی را می توان در او مشاهده کرد که تا آخر عمر با او می ماند و بخشی از سبک رفتاری او را تشکیل می دهد. از نظر روانشناسان 9 خصوصیت مزاجی متفاوت شناخته شده است. در این کتاب بعد از تعریف هر خصلت سوالهایی مطرح شده که با پاسخ به آنها می توانیم شدت آن سبک مزاجی را در کودکمان پیدا کنیم و متناسب با سبک مزاجی کودکمان رفتار مناسبی را با او در پیش بگیریم:

-         سطح فعالیت:  بعضی دو ساله ها فعالیت جسمی و تحرک بیشتری دارند و برخی کمتر

-         نظم و قابل پیش بینی بودن: بعضی کودکان الگو های روزانه و خصوصیات مزاجی منظمی دارند معمولا خوابیدن و بیدار شدنشان، زمان گشنگی و دستشویی رفتنشان در زمانهای خاصی اتفاق می افتد و قابل پیش بینی است و برخی دیگر برعکسند.

-         پاسخ به موقغیتهای جدید:کودکانی که با رفتن به مکانهای جدید و دیدن اشخاص غریبه حساس ناراحتی نمی کنند، خود را به راحتی با موقعیت جدید وفق می دهند، در مقابل بعضی کودکان به زمان بیشتری نیاز دارند تا موقعیت جدید وفق بگیرند.

-         قابلیت تطبیق: این خصوصیت نشان دهنده مدت زمانی است که کودک نیاز دارد تا با موقعیت جدید کنار بیاید، مثلا" کودکی ممکن است دفعه اولی که به مهد می رود احساس تردید داسته باشد ولی دفعه دوم به راحتی بتواند با محیط خو بگیرد در حالی که این زمان در موردکودکی دیگر ممکن است طولانی تر باشد.

-         شدت واکنش عاطفی: برخی کودکان دارای عواطف شدیدی هستند، هم در موقع خوشحالی و هم وقتی از موضوعی ناراحت می شوند، در مقابل برخی دیگر ملایم تر و آرامترند و احساسات خو را کنترل شده تر ابراز می کنند.

-         کیفیت خلق: این خصوصیت مزاجی را حتی از دوران شیرخوارگی هم می توان تشخیص داد . بعضی از بچه ها همبشه لبخند بر لب دارند و خوشحالند برخی دیگر جدی تر به نظر می زسند.

-         پایداری در فعالیتها و فراخنای توجه: این کیفیت نشان دهنده طول زمانی است که کودک می تواند به انجام یک فعالیت بپردازد ، بدون اینکه نیاز داشته باشد یا بخواهد به آن پایان دهد. کودکانی که فراخنای توجه کمتری دارند کنجکاوترند و به راحتی می توانند از فعالیتی دست بکشند و به فعالیت دیگری بپردازند برعکس کودکانی فراخنای توجه بیشتری دارند در کارهای خود تداوم و پایداری بیشری دارند و مدت طولانی تری می توانند روی یک فعالیت متمرکز شوند.

-         پرت شدن حواس: حتما" متوجه شدید که برخی بچه ها با صدای در یا زنگ تلفن به راحتی حواسشان از فعالیتی که مشغول آن بودند پرت می شود. معمولا به راحتی می توان با قصه گفتن و آواز خواندن گریه آنها را متوقف کرد ولی این موضوع در کوکی دیگر می تواند کاملا" متفاوت باشد.

-         حساس بودن: کودکانی که مزاج حساس دارند تفاوتها را به سرعت تشخیص می دهند. مثلا اگر کمی طعم غذایشان عوض بشود واکنش نشان می دهند. یا تفاوتهای جزیی تصاویر کتاب را به راحتی متوجه می شوند. در مقابل کودکانی دیگر ممکن است نسبت به این امور حساسیت خیلی کمتری داشته باشند.

نکته ای که در مورد این خصلتهای مزاجی باید مد نظر داشت این است که شدت و ضعف هر خصلت به عنوان حسن یا ضعف مطرح نیست بلکه آنها را باید پذیرفت و در جهت درست هدایت کرد. مثلا برای کودک فعال باید مکان مناسبی برای جست و خیز فراهم کرد. پر انرژی بودن به فعالیتهای آینده او کمک می کند. یا کودکی که برنامه منظمی دارد در آینده احتمالا برای شغلهایی که برنامه نا منظم و غیر قابل پیش بینی دارند مناسب نیست شناخت این خصلت می تواند در راهنمایی برای آینده شغلی او مناسب باشد.

والدینی که کودکانشان به موقعیت جدید سریع پاسخ می دهد و قابلیت تطبیق بالایی دارد اگر چه ممکن است با بی تابی و بی قراری بچه مواجه نشوند ولی باید مراقب او باشند تا گم نشود و به راحتی به سمت افراد غریبه کشیده نشود. با این وجود این بچه ها در فعالیتهای گروهی بهتر می توانند شرکت کنند.

کودکانی که در انجام امور خود پایدار هستند در آینده می توانند در انجام کارهایی که از نظر دیگران سخت است پایداری بیشتری داشته باشند یا کودکانی که حساس هستند در آینده احتمالا" سلیقه و ادراکات جالبی دارند.

تعیین خصلتهای مزاجی نادیا:

ا گر برای این خصلتها شدت خیلی کم، کم ، متوسط، زیاد و خیلی زیاد را در نظر بگیرم، شدت خصلتهای مزاجی نادیا از قرار زیر است:

سطح فعالیت: زیاد

نظم و قابل پیش بینی بودن: زیاد

پاسخ به موقعیتهای جدید: خیلی زیاد

قابلیت تطبیق: خیلی زیاد

شدت واکنش عاطفی: زیاد

کیفیت خلق: خوشرو

پایداری در فعالیتها و فراخنای توجه: متوسط

پرت شدن حواس: متوسط

حساس بودن: زیاد